آب‌انبار شش بادگیر در محله تپه یزد
آب‌انبار شش بادگیر یکی از جاذبه‌های گردشگری شهر یزد است که در حوالی میدان تاریخی مارکار و محله تپه قرار دارد. این آب‌انبار تنها آب‌انبار شش بادگیر در ایران است.
فهرست مطالب
تعریف آب‌انبار و کاربردهای آن
آب‌انبار نوعی مخزن سرپوشیده است که پایین‌تر از سطح زمین ساخته می‌شد تا آب مصرفی مردم از طریق قنات‌ها و رودخانه‌ها بدان جاری و برای استفاده مردم ذخیره شود.
آب‌انبارها از بناهای اصیل ایرانی به شمار می‌روند که در اکثر شهرهای ایران پراکنده‌شده‌اند و کهن‌ترین آب‌انبارها در کاشان، قزوین، سمنان و یزد ساخته‌شده‌اند.
بعضی از آب‌انبارها خصوصی و برخی دیگر عمومی بودند. آب‌انبارهای خصوصی در زیر خانه‌هایی خاص ساخته می‌شد تا آب مصرفی ساکنان آن خانه را تأمین کند. آب‌انبارهای عمومی بناهای بزرگ‌تری بودند در شهرها، روستاها که گاهی حتی در میان راه‌های حفاری ساخته می‌شد تا آب مصرفی مردم آن ناحیه و مسافران را تأمین کند.
آب‌انبارها ازجمله تأسیسات وابسته به قنات هستند که برای ذخیره‌سازی در زمستان و استفاده در تابستان کاربرد داشته‌اند. این آب‌انبار بزرگ و پرحجم که گنجایش زیادی برای ذخیره آب داشته، دو عدد شیر یا راه دسترسی به شیر آب‌انبار دارد که یکی برای استفاده مسلمین و دیگری برای استفاده اقلیت مذهبی زرتشتی است.
معرفی آب‌انبار شش بادگیر یزد
شهر یزد را می‌توان شهر آب‌انبارها قلمداد کرد. واضح است که اقلیم و شرایط آب و هوایی خشک و کویری یزد سبب به وجود آمدن آب‌انبارها در این شهر شده است. کم باران بودن شهر یزد و تدبیر برای جبران کم‌آبی منجر به شکل‌گیری آب‌انبارها شده است.
بیش از ۱۰۰ آب‌انبار در شهر یزد ساخته‌شده است و آب‌انبار شش بادگیر یکی از این آب‌انبارها است.
وجه‌تسمیه نام آب‌انبار به این دلیل است که آب‌انبار، شش بادگیر دارد. این آب‌انبار زیباترین آب‌انبار یزد شناخته می‌شود.
تاریخچه آب‌انبار شش بادگیر یزد
آب‌انبار شش بادگیر به همت حاجی محمدحسین فرزند نورالله یزدی ساخته شد و تنها بنای شش بادگیری در ایران است. در وقف نامه آب‌انبار ذکرشده است که حاج محمدحسین از املاک و اموالی که در یزد و در تفت داشته برای ساختن آب‌انبار استفاده کرده است. پس از وی فردی به نام بهشتیان آب‌انبار را برای استفاده مردم از محل قناتی در یزد پرآب می‌کرد. وی در همین دهه‌های اخیر از دنیا رفت.
مردم ساکن بافت قدیمی یزد تا ۱۰ سال پیش از آب‌انبار شش بادگیر استفاده می‌کردند.
آوازه این آب‌انبار به خارج از ایران نیز رسیده و هولد در کتاب خود از آن نام‌برده است.
معماری آب‌انبار شش بادگیر یزد
این بنا دو ورودی دارد که یکی در شمال و دیگری در جنوب مخزن قرارگرفته است و دارای شش بادگیر و مخزن بزرگی به حجم ۲,۰۰۰ مترمکعب است. ارتفاع مخزن آب ۱۲٫۶ متر و ارتفاع بادگیرها ۱۰ متر است.
این آب‌انبار زیبا ۵۵ پله دارد. ورودی آب‌انبار در قسمت جنوبی قرارگرفته و بین پله‌های ۲۵ و ۲۶ آن، از بالا یک هشتی با سنگ‌فرش آجری قرار دارد که طاق آب‌انبار بعد از هشتی شروع می‌شود. شیر آن نیز در قسمت ورودی شمالی است. ورودی شمالی نسبت به مخزن شیر، قرینه ورودی جنوبی است.
گنبد آب‌انبار نیز دارای شکل تخم‌مرغی است که زیبایی خاصی به معماری آن بخشیده است.
معماری آب‌انبار شش بادگیر یزد
این بنا دو ورودی دارد که یکی در شمال و دیگری در جنوب مخزن قرارگرفته است و دارای شش بادگیر و مخزن بزرگی به حجم ۲,۰۰۰ مترمکعب است. ارتفاع مخزن آب ۱۲٫۶ متر و ارتفاع بادگیرها ۱۰ متر است.
این آب‌انبار زیبا ۵۵ پله دارد. ورودی آب‌انبار در قسمت جنوبی قرارگرفته و بین پله‌های ۲۵ و ۲۶ آن، از بالا یک هشتی با سنگ‌فرش آجری قرار دارد که طاق آب‌انبار بعد از هشتی شروع می‌شود. شیر آن نیز در قسمت ورودی شمالی است. ورودی شمالی نسبت به مخزن شیر، قرینه ورودی جنوبی است.
گنبد آب‌انبار نیز دارای شکل تخم‌مرغی است که زیبایی خاصی به معماری آن بخشیده است.
بخش‌های مختلف آب‌انبار شش بادگیر یزد
اغلب آب‌انبارها در داشتن ۴ عنصر مشترک بودند. خزینه، گنبد، پاشیر و بادگیر، که هرکدام از این چهار عنصر در حفظ و نگهداری آب نقش داشتند. آب‌انبار شش بادگیر نیز دارای این ۴ عنصر بود. خزینه‌ها را به خاطر تسلط آب و پایین ماندن دمای آن در دل زمین حفر می‌کردند. گنبد به شکل نیم‌کره بر روی فضای خزینه ساخته می‌شد تا از آلودگی آب جلوگیری کند. پاشیر شامل راهرویی پلکانی بود که برای برداشتن آب تعبیه‌شده و بادگیرها برای خنک نگه‌داشتن و هدایت هوای خنک به داخل خزینه ساخته می‌شدند. تعداد پاشیرها و بادگیرها در آب‌انبارهای مختلف متفاوت است، که در آب‌انبار شش بادگیر همان‌گونه که از نامش پیداست شش بادگیر تعبیه‌شده است.
اطلاعات بازدید
دوستدران ایران در خصوص ساعات بازدید، بهای بلیط و سایر اطلاعات مربوط به بازدید تحقیقات جامعی انجام داد و متأسفانه اطلاعات مفیدی در این خصوص به‌دست نیامد. از شما خواننده عزیز درخواست می‌شود درصورتی‌که اطلاعاتی مفیدی در این زمینه دارید، حتماً در قسمت نظرات مطرح نمایید تا این بخش ویرایش شود.
ثبت در آثار ملی ایران
این اثر در تاریخ ۴ فروردین ۱۳۵۷ با شماره ثبت ۱۶۰۰ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران ثبت شد.
آدرس
یزد، میدان مارکار، خیابان دهم فروردین، کوچه شش بادگیر
جهت رزرو هتل در یزد کلیک کنید
اطلاعات بیشترخرید بلیط هواپیما از مبدا یزد
اطلاعات بیشترخرید بلیط هواپیما به مقصد یزد
اطلاعات بیشترمشخصات مکان
دوره اثر
حکومت قاجاریه
اطلاعات بازدید
نامشخص
تاریخ ثبت در آثار ملی ایران
۴ فروردین ۱۳۵۷
شماره ثبت در آثار ملی ایران
1600
آدرس
خیابان دهم فروردین، کوچه شش بادگیر
موقعیت مکانی
تبلیغات
